In deze column kijkt voorzitter Rian van Dam terug op het Waldorf100 festival en enkele belangrijke thema's.

Voor het vrijeschoolonderwijs is 2019 een prachtig jaar. Het is 100 jaar geleden dat in Duitsland de eerste vrijeschool de deuren opende. Wereldwijd wordt dat gevierd dit jaar. Ook in Nederland zijn er koorstukken, euritmievoorstellingen, lezingen en conferenties. Met als een van de spektakelstukken het Waldorf100 Festival dat plaatsvond op 20 september voor maar liefst 3.000 deelnemers uit de vrijeschoolfamilie en de onderwijssector.

Verbondenheid

Een mooi, veelzijdig programma op een prachtige industriële locatie: De Fabrique in Utrecht. Bovenal was het een dag van verbondenheid, die vanaf de opening meteen symbolisch zichtbaar werd met het ontsteken van de Waldorf100 Kaars, een bijenwaskaars waar leerlingen uit het hele land samen aan werkten, terwijl er gezamenlijk een jubileumlied gezongen werd.

Een traditie van vernieuwing

Met het thema ‘een traditie van vernieuwing’ stonden we stil bij de opdracht van het onderwijs en de rol van de vrijeschool. Zoals we leerlingen met ons onderwijs op weg helpen om in de wereld te staan, met aandacht voor brede vorming, zo kijken we ook naar ons eigen onderwijs. Wat vinden we belangrijk om vast te houden en wat vraagt de wereld nu van het onderwijs en de vrijeschool? Mooie weerspiegelingen hebben we kunnen vangen en zijn terug te vinden via de festivalwebsite.

Brede persoonsvorming

Die aandacht voor de brede persoonsvorming is kenmerkend en één van de redenen van de toenemende belangstelling voor de vrijeschool. Steeds meer ouders zoeken naar onderwijs dat verder gaat dan kennis opdoen en presteren. Wij geven al een eeuw een bredere invulling aan onderwijs. Die groei, ook in krimpgebieden, zit op dit moment meer in het primair dan het voortgezet onderwijs. Dat komt mede doordat vrijescholen voor voortgezet onderwijs soms te ver weg zitten. Heb je in Leeuwarden de vrije basisschool gedaan, dan moet je naar Groningen voor voortgezet vrijeschoolonderwijs.

Vrijheid van onderwijs

Het is Artikel 23 van de Grondwet, dat het mogelijk maakt dat ouders iets te kiezen hebben. Hierin wordt de vrijheid van onderwijs geregeld en worden óók vrijescholen bekostigd en beschermd. De gelijke bekostiging van bijzonder en openbaar onderwijs is een groot en uniek goed, die diversiteit in het onderwijs waarborgt. Daar moeten we trots en zuinig op zijn. De vrijheid van onderwijs staat weleens ter discussie, omdat scholen tekortschieten als het bijvoorbeeld gaat om onderwijskwaliteit. Dan wordt er al snel gewezen naar Artikel 23, terwijl er altijd wettelijke manieren zijn om tekortkomingen in het onderwijs aan te pakken. Ik vind het belangrijk dat we de juiste discussie blijven voeren.

Uitdagingen

Het 100-jarig jubileum is een goed moment om uitdagingen op te pakken. We voerden tijdens het festival verschillende dialogen. Bijvoorbeeld over segregatie die zich manifesteert in het onderwijs, óók op de vrijeschool. De vrijeschool wil juist midden in samenleving staan. Dit vraagt om een bewuste en actieve houding bij het aanspreken van een bredere doelgroep. Eén van uitkomsten van de dialoog was dat we elkaar moeten helpen om de juiste taal en benadering naar ouders te ontwikkelen. Daar gaan we mee aan de slag.

Ook moeten we scherp zijn op de ruimte voor ons onderwijs en onze schoolteams. Onze leraren zijn de onderwijsprofessionals en moeten niet gehinderd worden door toezichtkaders en een afgebakend landelijk curriculum. Tussen wat er uit Den Haag op ons afkomt en professionele vrijheid om het onderwijs in te richten, zit altijd een zekere spanning.