De ledenvergadering van de Vereniging van vrijescholen stond op 29 november in het teken van de vrijeschool in het lokale speelveld. De groei van het vrijeschoolonderwijs zorgt voor aanzienlijke uitdagingen in samenwerking met overheden en lokale onderwijsinstellingen. Er zijn succesverhalen van nieuwe vrijescholen en er zijn plaatsen waar het moeizaam samenwerken is met de gemeente en de gevestigde orde. En overal werkt het weer net even anders. Dat bleek uit het gesprek aan de onderwijstafel, die werd gehouden in Driebergen.

Vrijescholen zoeken ruimte

Door decentralisaties hebben gemeenten steeds meer taken en verantwoordelijkheden gekregen binnen het domein van jeugd en onderwijs. Ook hebben grote schoolbesturen een stevige positie binnen de gemeenten. Vrijeschoolbesturen zijn vaak bovenlokaal georganiseerd of vormen het bestuur van slechts één school. Als gevolg daarvan is de vrijeschool vaak in omvang en bestuurlijke slagkracht een kleinere speler. Tegelijkertijd hebben vrijescholen juist behoefte aan meer ruimte. Ruimte voor groei, letterlijk ruimte voor huisvesting, ruimte voor eigenheid, voor vrijeschoolpedagogiek.

Onderwijstafel

Aan de onderwijstafel werd over deze thema’s gesproken met onder meer Raymond Kubben van de Onderwijsraad, Steven de Vries van de PO-Raad en met Willy Grijze, oud-onderwijsbestuurder in Den Haag. Ook deelden vrijeschoolbestuurders Allert de Geus van Stichting Pallas en Wiebe Brouwer van Stichting voor Voortgezet Vrijeschoolonderwijs Noord-Holland hun ervaringen als het gaat om het zoeken naar ruimte voor groei en huisvesting.

In verschillende plaatsen in Nederland zijn er succesverhalen van nieuwe vrijescholen die met betrokken ouders en bevlogen leerkrachten werden opgericht. Het afgelopen jaar onder andere in Castricum en Oss. Maar ook zijn er plaatsen waar ouders en kinderen nog wachten op de vrijeschool. Deze initiatiefgroepen raken verstrikt in bureaucratie, regelgeving en krijgen te maken met stakeholders met verschillende belangen.

Dat het in iedere gemeente anders gaat en andere belangen en structuren van invloed zijn werd bevestigd tijdens het gesprek aan de onderwijstafel. Het gaat dan om verschillen tussen grote en kleine gemeenten op het gebied van capaciteit, kwaliteit en het al dan niet ontbreken van expertise. Die is de laatste decennia afgebouwd en wordt nu door de huidige decentralisaties juist weer gewenst. Maar ook de bereidwilligheid van wethouders en lokale schoolbesturen speelt een rol. Vaak blijkt dan dat netwerken en relaties een grote rol spelen. In de ene gemeente lukt het wel, in de andere weer niet. Het vraagt veel doorzettingsvermogen van ouders, initiatiefgroepen en vrijeschoolbestuurders.

Onderwijsraad

Recent publiceerde de Onderwijsraad het rapport: ‘Decentraal onderwijsbeleid bij de tijd’. Daarin buigt de raad zich over de vraag of de rol van gemeenten op onderwijsterrein nog wel passend is. De uitkomst is een oproep om de rol van gemeenten te actualiseren en daartoe een breed samengesteld beraad te organiseren. De Onderwijsraad schetst daarbij 10 principes en stelt een aantal prioriteiten voor de agenda. In 2018 zal blijken of het ministerie van Onderwijs de agenda (gedeeltelijk) zal overnemen.

Gemeenteraadsverkiezingen

Niet geheel toevallig besteedde de Vereniging van vrijescholen aandacht aan de rol van de gemeenten in het onderwijsdomein. In maart 2018 worden de gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Ook voor vrijescholen is dit een uitgelezen moment om met wethouders en lokale partijen in gesprek te gaan en de positie en vraagstukken van de vrijeschool. Tijdens de onderwijstafel werd een toelichting gegeven op de lobby-richtlijn voor vrijescholen die eerder dit jaar verspreid werd onder de leden.

Ook deelnemen aan deze gesprekken?

Bent u leraar, schoolleider of bestuurder op de vrijeschool en wilt u meepraten over actuele vraagstukken in het vrijeschoolonderwijs? Hou dan de agenda en de uitnodigingen van de Vereniging van vrijescholen in de gaten. Op woensdag 30 mei staat de volgende landelijke bijeenkomst gepland. Noteert u deze datum alvast in uw agenda!