"In Nederland hebben we niet zoveel bestuurders in het voortgezet onderwijs. En vaak bestaan besturen uit een of twee mensen. In je directe omgeving heb je dus weinig mensen aan wie je je kunt spiegelen, terwijl je daar juist heel veel van kunt leren. Collegiale bestuurlijke visitatie is daarom voor een schoolbestuur een heel belangrijk ontwikkelinstrument." Dat zegt Artho Jansen, bestuurder van Stichting Vrije Scholen Zuidwest Nederland, in een interview met VO-academie.

Jansen is naast zijn bestuursfunctie in het onderwijs bij de VO-raad voorzitter van de commissie Collegiale Bestuurlijke Visitaties. In het interview geeft hij zijn visie op enkele bevindingen in de Staat van het Onderwijs 2020. Daarin constateert de inspectie onder andere dat schoolbesturen de sturing op de onderwijskwaliteit kunnen versterken en dat de doorwerking van bestuursbeleid op een flink aantal scholen hapert.

VO vrijescholen werken met eigen kwaliteitskader

De afgelopen jaren werkten vrijescholen uit het voortgezet onderwijs samen aan de ontwikkeling van een eigen kwaliteitskader. Geboren uit de behoefte om woorden te geven aan de eigen kwaliteitsaspecten van het vrijeschoolonderwijs en deze meer zichtbaar te maken; een ontwikkelinstrument.

Visitatie

De introductie van het nieuwe onderzoekskader van de inspectie in 2017 maakte de behoefte aan een zo'n eigen kwaliteitskader nog actueler. Een school wordt door de inspectie namelijk getoetst aan de hand van wettelijke deugdelijkheidseisen. Maar minstens zo belangrijk: de inspectie kijkt nadrukkelijk naar de ideeën die de school zelf heeft over kwaliteit en toetst deze eveneens. De school moet die kwaliteit dan wel inzichtelijk kunnen maken. Precies op dat punt hebben de VO vrijescholen een visitatie ontwikkeld.

Drie doeldomeinen

De visitaties worden vormgegeven volgens de methodiek van het waarderend onderzoek. Daarbij wordt gekeken naar 'gelukte momenten' die aansluiten op de elementen van 'socialisatie en subjectwording'. Samen met 'kwalificatie' zijn dit dé drie doeldomeinen die onderwijsprofessor Gert Biesta omschrijft voor 'goed onderwijs'. Het onderzoekskader van de inspectie richt zich met name op kwalificatie. Vrijescholen zien daarin een beperking. Het onderwijs heeft een veel bredere opdracht. En daarvoor moet kijken naar alledrie de doeldomeinen die Biesta beschrijft.

In de praktijk

Na een aanloopperiode waarin het kwaliteitskader ontwikkeld is, werd dit schooljaar gestart met de visitaties in het voortgezet vrijeschoolonderwijs. Vanwege de ontwikkelingen rond het coronavirus is de visitatie nu eenmaal uitgevoerd. De overige twee visitaties, die gepland stonden voor dit jaar, zijn verplaatst naar het volgende schooljaar.